Botoks, tüm dünyada amaç ve sonuçları öğrenildikçe kullanımı artan, en kolay ve en hızlı kırışıklık yok etme yöntemi olarak biliniyor. Ancak ismi sık duyulsa da ve her zaman gündemde olsa da botox hakkında bilinmeyen çok şey vardır. Kısa bir zaman öncesine kadar pek çok nörolojik hastalığın tedavisinde kullanılan botoks, son yıllarda estetik amacıyla yoğun bir şekilde kullanılıyor.
Botoks nedir?
Latince adı Clostridium botulinum olan bakterinin salgıladığı toksinin, laboratuar koşullarında işlenerek insan için tedavi edici hale getirilmiş şekline botoks diyoruz. Botoxun aslını bilmeyen bir kişinin, medya aracılığıyla botoksun yılan zehiri olduğuna dair yanlış bilgi vermesinden dolayı, bir çok kişi botoksun yılan zehiri olduğunu zannediyor. Botoksun yılan zehiri olduğuna dair sizin de bir bilginiz ya da duyumunuz varsa, bunu zihninizden şimdi silip atınız. Botoks, aslında bir bakteri toksinidir, yılan zehiri ile de hiçbir ilgisi de yoktur.
Botoks bakteri toksini ise bir insanı zehirleyebilir mi?
Botoxun bir toksin olduğu doğrudur. Toksin olmasını bir kenara bırakın, bizim tedavi için kullandığımız ve tedavilerde bize yarar sağlayan ilaçların hepsinin, yüksek dozlarda alındığında zehirleyici etkileri zaten vardır. Bu, herkesçe bilinen bir gerçektir. Peki, bir ilaç, yüksek dozlarda alındığında zehirleyici etkisi oluyor diye normal dozlarda kullanımından da vaz mı geçmemiz gerek? Ya da hasta bu kullanımı red mi etmeli? Elbette hayır. Bir ilaç doğru bir şekilde kullanılırsa yarar verir, yanlış kullanılırsa zarar verir. Bu basit kural, hemen hemen her ilaç için geçerlidir. Botoks için de aynı. Normal bir şekilde kullanıldığı takdirde hiçbir toksik etkisi olmayan bir maddedir. Bu nedenle, adının toksin olmasında dolayı sizde herhangi bir çekince oluşturmasın, zehirleyici bir etkisi olacağına dair bir endişe olmaksızın gönül rahatlığıyla uygulanabilir.
Botoksun etki mekanizması
Tüm vücudumuz beyin tarafından kontrol edilir. Herhangi bir hareketi yapmak istediğimizde beyinden çıkan hareket komutlar, sinirler aracılığıyla kaslara iletilir ve sinir tarafından uyarılan kas da harekete geçer. Yine ter bezleri de sinir sisteminden çıkan komutlarla çalışır. Botoks, sinir uçlarında iletişimi sağlayan moleküllerin salgılanmasını durdurarak, sinirlerin, çalıştırdığı organlar ile arasındaki iletişimi keser. Bu durumda beyinden gelen komutlar sinirlerin çalıştırdığı organlara yani kaslara ya da ter bezlerine ulaşamaz ve o organın, yani kas ya da ter bezlerinin çalışması engellenmiş olur.
Botoksun kullanım alanları
Tıpta birçok alanda, botoxtan, bu etki mekanizması sayesinde yararlanılır. Felç hastalarında kas kasılmalarını önlemede, tik dediğimiz farkında olmadan yapılan mimik hareketlerinin tedavisinde ve şaşılığın düzeltilmesinde kullanılır. Estetik cerrahlar ise çoğu zaman mimik kaslarının hareketlerine bağlı olarak belirginleşen dinamik yüz çizgilerini belirginliğini yok etmek için, aşırı terlemeyi azaltmak için ve kas gerginliğine bağlı oluşan migren ağrılarını tedavi etmek için botoks kullanır.
Botox mimik çizgilerini nasıl azaltır?
Yüzdeki mimik kaslarının yıllarca hareket etmesi sonucunda, üzerindeki deride de katlanmaya bağlı oluşan çizgiler yerleşik hale gelir. Bu çizgiler, kas hareketlerinden kaynaklandığı için bunlara dinamik çizgiler adını veriyoruz. Örneğin alındaki yatay çizgiler, kaşlar arasındaki dikey çizgiler, göz kenarlarındaki kaz ayağı dediğimiz çizgiler ve ağız çevresindeki dikey çizgiler dinamik çizgilerdir. Yüzün üst kısmındaki alın bölgesindeki dinamik çizgiler yaşlı, yıpranmış bir görünüm, iki kaş arasındaki çizgiler ise çatık kaşlı, kızgın bir bakış ifadesi verir. Yüzdeki mimik kaslarının hareketleri botoks uygulandığında zayıflar, hatta kas bir süreliğine hiç çalışmaz. Kasların hareketlerindeki zayıflamadan dolayı üzerindeki derideki kas hareketleri ile ortaya çıkan çizgilenmeler de yavaş yavaş silinir. Sonuç olarak kızgın, yaşlı, bezgin gibi görünen yüz ifadesi de giderilerek daha genç, daha canlı bir ifade kazanır.
Botoks ve aşırı terleme tedavisi
Botox, ter bezlerine de uygulanabilir. Bu şekilde ter bezleri ile onları çalıştıran sinir uçları arasındaki iletişim kesilir. Böylece ter bezlerinin aşırı çalışması engellenmiş olur. Çoğu kişi özellikle koltuk altı terlemesinden dolayı büyük rahatsızlık duyar. Özellikle yaz aylarında herkeste koltuk altı terlemesi olur. Bu durum, hem kişinin kendisini hem çevresini kötü bir ter kokusu ile rahatsız eder. Botoks koltuk altı terlemeleri için uygulanacaksa yaz öncesi özellikle mayıs ayı en uygun aydır. Ben bütün botox hastalarıma yaza girmeden önce botoks uyguluyorum. Mayıs ayında koltuk altı botoks enjeksiyonu yaptıran bir kişi bütün yazı terleme ve ter kokusu problemi olmadan geçiriyor. Diğer taraftan bazı kişilerde mevsimle ilişkisi olmaksızın avuç içleri ve ayak tabanları da çok yoğun terleyebilir. Avuç içinin sürekli terli olmasından dolayı tokalaşmaya çekinen hastalarım bile vardır. Aşırı terlemeden dolayı şikayeti olan ve bu durumu sosyal ve psikolojik bir problem haline getiren kişilerde botoks uygulaması ile oldukça başarılı sonuçlar alıyorum. Yapılan bu enjeksiyon terlemeyi azaltıyor ve buna bağlı oluşan ter kokusu şikayetini de ortadan kaldırıyor.
Botoks ve migren tedavisi
Botoxun migren üzerine etkisi yakın zamana kadar bilinmiyordu. Migren hastası olup da, yüz bölgesindeki kırışıklıkların düzeltilmesi için botoks enjeksiyonu uygulanan hastalarda botoks enjeksiyonu uygulamasının ardından migren ataklarının düzeldiğinin farkedilmesiyle bu tedavi tesadüfen keşfedilmiş oldu. Migren ağrılarının büyük bir kısmının altta yatan nedeni baş bölgesindeki kasların gerginliğidir. Migrende ağrı ataklarına neden olan kasların gerginliği ortadan kaldırılırsa yani kaslar gevşetilirse, migren ağrılarına neden olan faktör de ortadan kaldırılmış olur. Migren tedavisinde birçok ağrı dindirici ilaç kullanılıyor. Ancak botoksun en büyük avantajı, botox ağrıyı dindirmiyor, ağrının ortaya çıkmasını engelliyor. Migren hastalarının % 80-90'ı botokstan yarar görüyor. Botoksun migren tedavisindeki etkisi yaklaşık 4 ay sürüyor. Yani bir botox uygulamasından sonra 7-10 gün içinde etkisi başlıyor ve 4 ay boyunca ağrısız bir dönem yaşıyorsunuz. Etkisi 4. ayın sonunda geçmeye başladığında tekrar yeni bir uygulama yapılması gerekiyor.
Botoks injeksiyonu uygulaması nasıl yapılıyor?
Botoks bir ilaç injeksiyonu şeklinde uygulanır. Ağrılı bir işlem değildir. Çok ince uçlu bir iğneyle injeksiyon yapılır. Enjeksiyon yapıldığı anda iğne batmasına bağlı olarak hafif bir acı hissedebilirsiniz, tek hissedeceğiniz acı sadece bundan ibarettir. Botox, migren tedavisi uygulanacaksa, gerginliğe neden olan kasların içine, kırışıklıkların düzeltilmesi isteniyorsa kırışıklığa neden olan kasların içine, terleme tedavisi uygulanacaksa, terleme şikayeti olan bölgede derinin altına yapılması gerekir. Toplamda 5-10 dakikalık bir işlem. İşlemi uyguladıktan sonra sakınmanız ya da dikkat etmeniz gereken hiçbir şey yok, normal hayatınızı kaldığınız yerden itibaren aynen sürdürebilirsiniz.
Botoksun etki süresi
Botoksun etkisi enjeksiyon uygulamasından 1 hafta sonra yeterli seviyeye gelir, etki her geçen gün giderek artar ve 1 ay sonunda yerleşik bir hal alır. 2-3 ay kadar bu seviyede kalır ve sonra yavaş yavaş azalmaya başlar, 5-6 ay sonra etkisi tamamen kaybolur. Tekrar eden enjeksiyonlarda etki süresi daha uzun olur. Botoxun etkisi geçtiğinde hiçbir sakıncası olmaksızın tekrar tekrar uygulanabilir.
Botoks, donuk ve ifadesiz ya da asimetrik bir görünüme neden olur mu?
Botoks, her eline enjektör alan doktorun uygulayabileceği bir işlem değildir. Ama maalesef neredeyse o hale geldi. Bu uygulamayı yapmak için yüz kaslarının anatomisine son derece hakim olmak gerek. Her doktorun yüz anatomisini bildiğini varsayabiliriz. Ancak bu yeterli değil. Yüz bölgesinde enjeksiyonların yapılacağı noktaları doğru bir şekilde belirlemek çok önemli. Doğru noktadan 3-5 mm lik sapmalar dahi sonucu kötü yönde etkileyebilir. Örneğin çapı 0,5 cm olan bir kasın tam içine gelecek şekilde enjeksiyon yapmak için anatomi bilgisinin yanı sıra çok özel bir deneyim ve beceri gerektirir. Biz cerrahlar yaptığımız ameliyatlardan dolayı tüm yüz kaslarını çıplak gözle görebilme şansına sahibiz, bu nedenle en ince kasların bile olduğu noktayı doğru bir şekilde tesbit etmemiz daha kolay oluyor. Doktor, enjeksiyon yapacağı noktaları doğru bir şekilde belirleyemezse ya da gelişigüzel noktalara gelişigüzel dozlarda enjeksiyon yaparsa donuk bir yüz ifadesi de olur, ifadesiz bir yüz de olur, asimetri de olur, her şey olur. Botoks sonuçları hakkında pek çok olumsuz söylenti duymanızın nedeni işte budur. Tam tersi, enjeksiyon yapılacak noktalar dikkatlice belirlenip, konuya hakim, işi bilen bir kişi tarafından yapıldığında ise mükemmel sonuçlar ortaya çıkıyor, son derece doğal bir görünüm yakalanıyor. Sizi tanıyan kişiler yüzünüze baktığında bir farklılık, bir değişim, bir gençlik hissediyorlar, ama bu farkın nereden geldiğini bir türlü çözemiyorlar. İşin en güzel yanı da işte bu. Yüzünüze gelen güzellikle birlikte botoxlu olduğunuz dahi belli olmuyor.
Botoks fiyatları
Şu bir gerçek ki, botoks, pahalı bir ilaçtır. Botoks, serum fizyolojik ile sulandırılarak enjekte edilir. Ticari çıkarlarını ön planda tutan kişi ya da kurumlar, botoksu normalden daha fazla sulandırıyorlar, insanların düşük botox fiyatlarının cazibesine kapılışlarından yararlanarak aynı şişedeki ilacı daha çok sayıda kişiye uygulamayı bir ticari politika olarak benimsiyorlar. Botoks fiyatları göz önüne alınırsa, normalin yarısı ya da üçte biri fiyatına botox uygulayanların, bundan nasıl zarar etmediğinin, hatta kar ettiğinin tek bir açıklaması var, o da botoksu normalden fazla sulandırarak herkese daha düşük dozda uygulamalarıdır. Düşük doz uygulandığında botoksun etkisinin zayıf olacağı ya da etki süresinin kısa olacağı ise ayrı bir konudur. Botoks fiyatları bu nedenle oldukça değişkendir. Her hastanın kendi iradesi ile tedavisini yaptıracağı doktoru seçme özgürlüğü olduğundan dolayı, bu konunun takdirini hastanın kendisine bırakıyorum.
Ya botoks kremleri?
Botoks kremi diye bir krem yoktur. Sözde cildi gerginleştirerek botox etkisine sahip olduğu ileri sürülen kremler vardır. Botoksun etkisine benzer şekilde kırışıklıkları, çizgileri yok ettiği iddia ediliyor. Botoks ile yakın uzak hiçbir ilgisi olmayan bu kremlerin, salt satışını arttırmak için malesef botoksun adı kullanılıyor. Yani botoks kremi denilen şey, aslında, botoksu kendilerine rakip olarak gören kozmetik firmaları tarafından çıkarılmış koca bir ticari yalandır. Botox kremi diye satılan kremlerin tüpünün üzerinde, sağında, solunda, kutusunda, her neresinde olursa olsun botoks kelimesine rastlayamazsınız. Çünkü bu kelimeyi ürünün üzerinde yazılı olarak kullanamazlar. Bu kremlerin pazarlamasını yapan bir web sitesi aynen şu ifadeyi kullanıyor:
Botoks Kreminin İçeriği : Cetyl Stearyl Alchol, Myristyl Myristate, Hydrogenated Polydecene-Nexbase 2006, Ocytl methoxy cinname- UVB filter-Cinnamon, Dl-Alpha Tocopheryl Acetate- Vitamin E, Deionized Water, Saccaride Isomerade-Pentavitin, Dipeptide Diaminobutyroyl, Benzylamide Diacetate-SYN-AKE, Phenoxyethanol, Methylparaben, Butylparaben, Ethylparaben, Propylparaben, Isobutylparaben, Methylchloroisothiazolinone, Parfum"
Dikkat ederseniz içeriğini oluşturan maddeler arasında botoks yok. İçeriğinde botoks olmayan botox kremi... Ne kadar enteresan!
Botoksun yan etkisi var mı?
Botoksun sağlık açısından hiçbir yan etkisi yoktur. Uygulama anında hafif bir şişlik, kızarıklık, belki anlık morarma olabilir. Bunların hepsi geçici olan şeyler ve ciddiye almaya gerek yoktur. Gerçek anlamda ise olumsuz hiçbir yanı yoktur. Ancak, gebelik ve emzirme dönemlerinde botox uygulamaları konusunda kesin bilgiler olmadığı için hamile ve lohusalarda uygulanmasını doğru bulmuyorum. Sinir-kas sistemine ait hastalığı olan kişilere, örneğin myastenia gravis, Eaton Lambert Sendromu olan hastalara botoks uygulamasını önermiyorum.
Kaynaklar:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20369902
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18030112
Botoks ile Terleme Tedavisi
İnsan vücudu mükemmel organize bir termoregülasyona sahiptir. Isı artışı ile derimizdeki damarlar genişleyerek bir radyatör gibi soğutma yapması, terleme-buharlaşma ile ısı kaybının arttırılması, buna ek olarak ta bazı metabolik ürünlerin terle atılması mükemmel bir uyumla çalışır. Tüm vücudumuza dağılmış en azından 2 milyonun üzerinde ter bezi bunu sağlar. Bu ter bezi ağı sinirsel uyarılarla kontrol edilir. Bazı ter bezleri ki koltuk altında, kasıklarda, yer alır ve feromonlarla ilişkilidir. Bu da kötü kokuya neden olabilir. Rutin bir çalışma süresinde herhangi bir probleme neden olmazken, bazı kişiler aşırı terler. Hiperhidrozis denilen bu durum ciddi bir sosyal problemdir. Kötü kokmak bir yana el sıkışmak bile problem olur. Ayak terlemeleri de bir diğer olumsuz durumdur.
Aşırı terlemeyle ilişkili olarak çeşitli tedaviler uygulanmaktadır. Bu yöntemler aliminyum hidroksit içeren el ayak banyosundan torasik sempatektomi denilen cerrahi işleme kadar çeşitlilik gösterir. Cerrahi uygulama ile %10-15 eskisinden daha çok terleme oluşma riski vardır. Diğer yöntemler ise ya etkinliği düşük, ya yan etkileri fazla yada pratik değildir.
Günümüzde botoxla terleme tedavisi, popülaritesi artan bir uygulamadır. El, ayak tabanı ve koltukaltı en çok uygulama yapılan bölgelerdir. Aynen estetik botox uygulamaları gibi kolayca hazırlanır ve 15 dakikada uygulanır. Etki süresi 2-7 gün içerisinde iyice ortaya çıkar. Bazen iyot-nişasta testi ile terleme haritası çıkarmak gerekebilir. İşlem öncesi lokal anestezik kremler uygulanabilir. Estetik amaçla uygulanan botoxun burada nasıl etki yaptığı biraz karışık gelebilir. Ter bezlerinin sinir sistemi tarafında uyarıldığı ve kontrol edildiğinden söz etmiştik. Botox bu sinirin uçlarından salına bazı maddeleri bloke ettiği için ter bezi fonksiyon gösteremez hale gelir. Estetik uygulamalarından farklı olarak etki süresi 10 ay kadar sürebilmektedir. Ardışık uygulamalarda ter bezleri iyice tembelleşebilmektedir.
Son derece konforlu olan bu uygulama ardından günlük yaşantınıza hemen dönebilirsiniz
Botoks ile Migren Tedavisi
Migren ağrısı tutmaya görsün, ortaya çıkan tablo tam bir kabustur. Ataklar 4-72 saat kadar sürebilir. Her ne kadar ataklar arasında kişi kendini tamamen normal hissetse de atakları beklemek kişilik yapısında bir gerginliğe neden olur. Daha nadir görülmekle birlikte bazı migren hastalarında aura denilen öncül işaretler vardır. Kişi migren atağı başlamadan önce bir ışık çakması, kötü bir koku duyma yâda tuhaf bir ses işitme şeklinde duyularımızı yanıltan bir algılama yaşar. Zaten bu auralar nedeni ile bazı doktorlar migreni bir çeşit epilepsi olarak değerlendirirler. Neden oluştuğu ile ilgili birçok teori olduğu gibi her teoriyle ilişkili birçok farklı tedavi mevcuttur. Tıpta bir deyim vardır “çok çeşitli tedavisi varsa aslında tam bir tedavisi yok demektir”.
Prof. Dr. Bahman Guyuron plastik cerrahiye çok büyük katkıları olan bir plastik cerrahtır. Botox yaptığı hastalardan bazılarının “botox yaptırdıktan sonra migren ataklarım durdu” şeklindeki ifadeleri dikkatini çekmiştir ve geriye dönük hastalarını migren atakları duran bir çok hastası olduğunu görmüş. Bunu takiben nasıl oluyor da botox bu migren ataklarını durduruyor diye araştırmalar yapmış. Sonuçta periferik sinir tuzak nöropatisi olarak migrenin ortaya çıkabileceğini ortaya koymuş. Ne demek bu biraz konuyu açıklayayım. Örneğin hemen kaşlarımızın üzerinden çıkan bir duyu siniri vardır. Yani o bölgenin dokunma hissini taşıyan bir sinir. Bu sinir alın derisine ulaşmadan önce alın kasının içinden geçmektedir. Eğer alın kaslarınız bu siniri sıkıyorsa ve bir migreni tetikliyorsa bu durum, siz gözlerimin üstünden başlıyor ve tüm başımı sarıyor diye anlatırsınız migren atağını. Guyuron buna benzer 4 bölge tanımlamıştır başımızda. Bunlar kaş yada göz üstü, yanlarda şakşaklar, ensemiz ve tam burun köküdür. Burun kökü kaynaklı olanlarda tedavisi farklı olmakla birlikte diğer üç bölge için botox ile tedavi olabilme oranı %80 olarak belirtilmiştir. Botox ile fayda gördüğünüz zaman tanı da doğrulanmış olacağından cerrahi olarak (Migren Cerrahisi) migreniniz tamamen giderilebilir. Bununla birlikte botox uygulaması geçici olmasına ve 4-6 ay ara ile tekrarı gerekmesine rağmen bazı hastalarda tekrar gerekmeden migrenin tamamen yok olduğu gözlenmiştir.
Botoxla migren tedavisi bir tesadüf sonucu bulunmuş fakat mekanizması plastik cerrahlarca açıklanmıştır. Uygulama yapılan anatomik sahalar zaten anatomi bilgisi iyi olan doktorların hakim olduğu bölgeler olması nedeni ile botoxla migren tedavisi günümüzde rutin bir tedavi haline gelmiştir.
Botoxla migren tedavisi tek kelime ile migren hastalarına yeni bir umut olmuş durumdadır. Doğru bir ön değerlendirme ve uygulama ile fayda görme şansınız son derece yüksektir. Uygulama yaklaşık 15 dakika sürer ve günlük yaşantınıza hemen dönebilirsiniz etkisi 2-7 gün içerisinde tam olarak ortaya çıkacaktır.